Trong khi cộng đồng game thủ đang mải mê chú ý vào những thiết bị phần cứng hầm hố vừa ra mắt, thì Valve – cha đẻ của nền tảng Steam – lại đang lặng lẽ thực hiện một bước đi chiến lược có thể thay đổi hoàn toàn cách chúng ta chơi game. Bằng việc âm thầm đầu tư vào công nghệ giả lập để chạy game máy tính trên các con chip di động (Arm), Valve đang mở ra cánh cửa đưa kho game khổng lồ của mình lên điện thoại và máy tính bảng trong tương lai gần.
Kế hoạch đưa game máy tính lên chip di động
Tại sự kiện công bố phần cứng quan trọng của Valve vào tháng trước, hầu hết ánh đèn sân khấu đều chiếu vào sự trở lại của khái niệm Steam Machine. Thế nhưng, một chi tiết nhỏ nhưng vô cùng đắt giá nằm trong dự án kính thực tế ảo (VR) độc lập sắp ra mắt của hãng lại chứa đựng những hàm ý to lớn hơn nhiều đối với tương lai của ngành game PC. Mặc dù những kế hoạch cụ thể của Valve sau năm tới vẫn còn là một ẩn số, nhưng thiết bị Steam Frame được dự đoán có thể trở thành “con ngựa thành Troy” chiến lược, giúp hãng mang nền tảng của mình thâm nhập vào hầu hết các thiết bị di động hiện nay.
Trao đổi với trang tin công nghệ The Verge gần đây, đại diện Valve tiết lộ rằng họ đã dành nhiều năm trời để tài trợ kinh phí cho việc phát triển các trình giả lập và các lớp “phiên dịch” mã lệnh. Mục tiêu cốt lõi của nỗ lực bền bỉ này là làm cho các tựa game vốn được thiết kế cho chip máy tính (thường là kiến trúc x86 của Intel hay AMD) có thể chơi được ngay trên các con chip Arm – loại chip nhỏ gọn, tiết kiệm điện đang được dùng phổ biến trên điện thoại và máy tính bảng ngày nay.
Công sức của các nhà phát triển, bao gồm cả đội ngũ nhân viên nội bộ và các đối tác bên ngoài công ty, đang hướng tới một tương lai nơi các tựa game Windows có thể vận hành mượt mà trên nền tảng Android và các hệ máy khác. Điều đáng nói nhất ở đây là giải pháp này cho phép chơi game trực tiếp trên máy mà không cần phải viết lại game (port) hay phụ thuộc vào mạng internet để truyền hình ảnh (streaming) từ một máy tính khác như trước đây.
Về mặt kỹ thuật, điều này thực tế đã có thể thực hiện được ngay ở thời điểm hiện tại thông qua ứng dụng GameHub. Đây là một giao diện trên Android, có khả năng chạy nhiều tựa game PC ngay trên điện thoại và máy tính bảng thông qua việc sử dụng trình giả lập tên là Fex. Valve cũng xác nhận sẽ sử dụng chính công nghệ Fex này để chạy các tựa game Windows trên chiếc kính thực tế ảo sắp ra mắt là Steam Frame. Được biết, thiết bị này sẽ sử dụng bộ vi xử lý Snapdragon 8 Gen 3 của Qualcomm, một con chip di động được xây dựng trên kiến trúc Arm.
Sự chuẩn bị âm thầm suốt một thập kỷ qua
Một thông tin thú vị mà ít người biết đến cho tới gần đây là Valve đã đóng vai trò là nhà bảo trợ tài chính chính cho dự án Fex trong gần mười năm qua. Trong một cuộc phỏng vấn chi tiết, kiến trúc sư trưởng của hệ điều hành SteamOS và máy chơi game Steam Deck là ông Pierre-Loup Griffais đã giải thích về tầm nhìn xa của công ty. Ông cho biết Valve đã bắt đầu tuyển dụng các kỹ sư phần mềm chuyên về Linux và các lớp dịch mã cho chip Arm từ những năm 2016 và 2017.
Vào thời điểm đó, Valve chưa thực sự nhắm đến một thiết bị phần cứng cụ thể nào. Tuy nhiên, chia sẻ với Road to VR mới đây, hãng tiết lộ rằng công việc nghiên cứu thấu kính cho Steam Frame đã bắt đầu từ khoảng năm 2018, tức là trước cả khi chiếc kính Index tiền nhiệm được ra mắt. Ngay từ lúc đó, công ty đã hiểu rõ một thực tế rằng các bộ vi xử lý Arm – vốn là “trái tim” của hầu hết điện thoại và máy tính bảng – sẽ trở thành yếu tố thiết yếu để sản phẩm đạt được mức giá dễ tiếp cận và thời lượng pin tốt.
Bên cạnh đó, Valve cũng nhận thức rất rõ rằng để xây dựng được các lớp “phiên dịch” mã lệnh đủ tốt để tung ra thị trường, họ sẽ cần khoảng một thập kỷ để phát triển. Mặc dù nhà phát triển chính của dự án Fex là Ryan Houdek không phải là nhân viên chính thức trong biên chế của Valve, nhưng công ty đã chi trả cho anh một khoản thù lao đủ lớn để anh có thể coi việc xây dựng công nghệ này là công việc toàn thời gian của mình.
Tương lai rộng mở cho hệ sinh thái Steam
Những tác động từ chiến lược này có thể vươn xa hơn nhiều so với việc chỉ giúp thiết bị kính thực tế ảo Steam Frame chạy được game Windows mà không cần nối dây vào PC. Valve cho biết, mặc dù hiện tại họ không trực tiếp phát triển các thiết bị chạy chip Arm nào khác, nhưng đã có nhiều nhà sản xuất phần cứng bên thứ ba bày tỏ sự quan tâm đặc biệt đến hệ điều hành SteamOS của họ.
Công nghệ Fex cũng có thể là chìa khóa mở ra khả năng tương thích game trên các dòng laptop chạy Windows đời mới sử dụng chip Qualcomm và các dòng PC chạy Android trong tương lai. Trong khi hãng chip Qualcomm đang có kế hoạch khuyến khích các nhà làm game bắt đầu phát hành các bản game chạy tự nhiên (native) trên nền tảng Arm vào năm 2026, tương tự như cách Apple đã làm với chip Apple Silicon, thì ông Griffais lại cho biết quan điểm của Valve hoàn toàn khác. Hãng cho rằng việc bắt các nhà làm game phải sửa lại mã nguồn (port) cho từng trò chơi là một sự lãng phí thời gian không cần thiết.
Ngoài ra, một phiên bản khác của lớp chuyển đổi Proton nổi tiếng của công ty hiện đã có thể chạy các phần mềm Android ngay trên hệ điều hành SteamOS. Mục đích ban đầu của việc này là giúp các nhà phát triển dễ dàng mang các tựa game từ kính Android XR và Meta Quest sang Steam Frame. Tuy nhiên, điều này cũng vô tình mở ra một cánh cửa tiềm năng để vận hành các ứng dụng di động gốc ngay trên nền tảng Steam ở những thiết bị khác.
Những cơ hội thú vị khác cũng có thể xuất hiện nếu các cơ quan quản lý nhà nước buộc Google và Apple phải mở cửa “khu vườn kín” trên thiết bị di động của họ. Đạo luật thị trường kỹ thuật số (DMA) của Liên minh châu Âu – điều mà Apple và chính phủ Mỹ đang phản đối – đã buộc nhà Táo phải cho phép cài đặt ứng dụng từ bên ngoài (sideloading) và chấp nhận các cửa hàng ứng dụng thay thế trên iPhone và iPad tại thị trường châu Âu. Hãng Epic Games hiện đã bắt đầu tận dụng những quy định mới này.
Trong khi đó, Google đang có những động thái nhằm hạn chế việc cài đặt ứng dụng bên ngoài trên Android, nhưng các cơ quan chức năng ở nhiều quốc gia cũng đang cố gắng đưa ra luật để chống lại các chính sách độc quyền này. Nếu những nỗ lực pháp lý này thành công, viễn cảnh về một chiếc iPhone hoặc Samsung Galaxy trở thành một “chiếc điện thoại Steam” thực thụ hoàn toàn có thể xảy ra trong tương lai.
