OpenAI chính thức công bố GPT-5, phiên bản kế nhiệm GPT-4 sau hơn hai năm với hàng loạt nâng cấp dần dần. Đây được giới thiệu là mô hình AI “hợp nhất”, có khả năng tự quyết định khi nào cần phản hồi nhanh, khi nào nên suy luận sâu và khi nào nên tiết kiệm tài nguyên. Cách tiếp cận này mở ra một giai đoạn mới cho hơn 700 triệu người dùng ChatGPT hàng tuần, đồng thời là động thái chiến lược trong cuộc cạnh tranh AI ngày càng khốc liệt.
GPT-5 hiện là mô hình chủ lực vận hành ChatGPT cho mọi đối tượng, bao gồm cả người dùng miễn phí. Với gói Pro và khách hàng doanh nghiệp, OpenAI cung cấp GPT-5 Pro – phiên bản mạnh hơn với khả năng suy luận sâu và tính toán song song, phục vụ nghiên cứu, pháp lý và các tác vụ đa bước phức tạp. Hai phiên bản rút gọn gồm GPT-5 Mini, dùng cho các tác vụ tầm trung khi giới hạn bị chạm tới, và GPT-5 Nano, tối ưu cho môi trường cần độ trễ thấp như di động.
Cách hoạt động và lợi thế kỹ thuật
Điểm thay đổi lớn nhất với người dùng là hệ thống định tuyến ẩn, tự chọn mô hình phù hợp thay vì buộc người dùng chọn “nhanh” hay “thông minh”. Với truy vấn phức tạp, GPT-5 sẽ kích hoạt chế độ “suy nghĩ”, trong khi các yêu cầu đơn giản được xử lý bởi phiên bản nhỏ hơn – dù điều này khiến người dùng khó nhận biết khi nào họ đang dùng mô hình ít mạnh hơn.
OpenAI cho biết GPT-5 vượt đối thủ như Anthropic, Google DeepMind và xAI ở một số bài kiểm tra, đặc biệt trong lập trình, pháp lý, logistics và bán hàng. Ở chế độ suy luận, GPT-5 giảm khoảng 80% khả năng tạo thông tin sai so với phiên bản o3, mang lại bước tiến về độ an toàn – yếu tố vốn là điểm yếu của các mô hình suy luận cao.
Dù vậy, bước nhảy này không lớn như từ GPT-3 lên GPT-4. Sau nhiều bản phát hành trung gian từ 2023 tới nay, GPT-5 giống một quá trình leo dốc bền bỉ hơn là cú “nhảy vọt”. Một số bài kiểm tra chỉ cho kết quả ngang bằng đối thủ. Nhận định của CEO Sam Altman rằng đây là “lần đầu cảm giác như nói chuyện với một chuyên gia trình độ Tiến sĩ” mang tính tiếp thị nhiều hơn là thước đo kỹ thuật.
Tính năng mới hướng tới an toàn và tự động hóa
Một thay đổi mang tính “con người” hơn là GPT-5 đã học cách nói “Tôi không biết”. OpenAI thừa nhận các phiên bản trước đôi khi “đoán mò” khi thiếu dữ liệu. Quy trình huấn luyện mới khuyến khích thừa nhận sự không chắc chắn và từ chối giả định sai – một thay đổi nhỏ nhưng tiềm năng tác động lớn nếu áp dụng ổn định.
Bản phát hành này cũng giới thiệu “Safe Completions” – lớp kiểm duyệt mới cho các yêu cầu nhạy cảm. Thay vì từ chối hoặc thực hiện như trước, GPT-5 sẽ đưa ra câu trả lời an toàn ở mức khái quát, ví dụ giải thích nguyên lý vật lý mà không cung cấp chi tiết nguy hiểm trong câu hỏi hóa học có khả năng lạm dụng.
Khả năng tích hợp cũng được mở rộng: GPT-5 có thể kết nối Gmail, Google Calendar và Google Contacts, truy cập dữ liệu cá nhân để hoàn thành tác vụ mà không cần cài đặt thủ công. Người dùng Pro được trải nghiệm trước, sau đó mới triển khai rộng rãi – mở ra tiềm năng mạnh mẽ nhưng cũng đặt ra lo ngại về quyền riêng tư nếu quyền truy cập không được kiểm soát chặt chẽ. Tuần trước, OpenAI từng cảnh báo về nguy cơ từ một tài liệu “độc” có thể lợi dụng ChatGPT để đánh cắp API key và dữ liệu nhạy cảm trên nền tảng đám mây.
Ngoài ra, chế độ giọng nói nâng cao (Advanced Voice) được cải thiện với khả năng hội thoại tự nhiên và nắm bắt ngữ cảnh tốt hơn.
Định vị chiến lược giữa cuộc đua AI
OpenAI mô tả GPT-5 là “bước tiến đáng kể hướng tới AGI” nhưng thừa nhận khái niệm này vẫn mơ hồ. Mô hình vẫn chưa đạt được trí nhớ lâu dài, khả năng tự động hoàn toàn hay mức thích ứng cao. Thực chất, đây là bước đi chiến lược để giữ vị thế trước sức ép từ Claude 3.5 của Anthropic, Gemini 1.5 của Google và Llama của Meta.
Bằng cách hợp nhất dòng sản phẩm, bổ sung tính năng an toàn và đưa GPT-5 vào cả gói miễn phí, OpenAI củng cố tầm ảnh hưởng của mình. Tuy nhiên, cơ chế định tuyến tự động và việc không minh bạch khi nào dùng mô hình nhẹ hơn có thể khiến kỳ vọng hiệu năng bị sai lệch.
GPT-5 nhanh hơn, chính xác hơn và tự nhận thức cao hơn các thế hệ trước. Nó cũng thận trọng hơn – một đặc điểm hiếm gặp ở hệ thống AI. Nhưng đây chưa phải cuộc cách mạng, mà là bước củng cố sức mạnh trong hệ sinh thái OpenAI, đảm bảo không bị bỏ lại trong vòng đua AI tiếp theo.
