xAI – công ty trí tuệ nhân tạo của Elon Musk – vừa ký kết hợp đồng trị giá gần 200 triệu USD với Bộ Quốc phòng Mỹ. Đây được xem là bước tiến lớn đưa xAI gia nhập nhóm các “ông lớn” AI như Google, OpenAI, Anthropic – những cái tên đang tham gia sâu vào các chương trình chuyển đổi số quốc phòng của Mỹ. Theo công bố, hợp đồng này thuộc chương trình mở rộng ứng dụng AI tiên tiến (frontier AI) do Lầu Năm Góc triển khai, nhằm tăng cường năng lực quốc phòng, tình báo, hậu cần và vận hành hệ thống.
Bản hợp đồng cho phép nhiều cơ quan chính phủ tiếp cận các mô hình ngôn ngữ lớn (Large Language Models – LLM), agentic AI workflows và hạ tầng điện toán đám mây tiên tiến do xAI cung cấp. Đây là lần đầu tiên một startup non trẻ như xAI tham gia sâu vào lĩnh vực vốn được chi phối bởi những tập đoàn công nghệ lâu đời.
Công nghệ AI chiến lược và phiên bản Grok cho chính phủ
Trong hợp đồng lần này, xAI sẽ cung cấp một loạt giải pháp công nghệ, bao gồm các quy trình tác vụ AI tự động (agentic AI workflows) – nơi AI có khả năng tự ra quyết định trong các nhiệm vụ quân sự phức tạp, thay vì chỉ hỗ trợ từng phần như trước. Đồng thời, các mô hình LLM do xAI phát triển sẽ được ứng dụng vào phân tích tình báo, quản lý dữ liệu và hỗ trợ ra quyết định chiến lược.
Một điểm đáng chú ý là Grok – chatbot AI gây tranh cãi của xAI – sẽ có phiên bản tùy chỉnh mang tên “Grok for Government”, tập trung vào y tế, an ninh quốc gia và các dịch vụ công thiết yếu. Phiên bản này sẽ được kiểm soát nội dung chặt chẽ hơn, giảm thiểu nguy cơ sai lệch hoặc phát ngôn gây tranh cãi.
Về phía Lầu Năm Góc, việc lựa chọn xAI được xem là cách mở rộng mạng lưới đối tác công nghệ, không chỉ phụ thuộc vào những ông lớn truyền thống. Chính phủ Mỹ kỳ vọng chiến lược “đầu tư đa nguồn” này sẻ tăng tốc triển khai AI vào thực tế, đồng thời hạn chế nguy cơ bị phụ thuộc quá mức vào một vài tập đoàn riêng lẻ.
Thách thức đạo đức AI và xu hướng hợp tác công – tư
Bên cạnh triển vọng, thương vụ này cũng đi kèm không ít lo ngại. Ngay trước thời điểm ký hợp đồng, chatbot Grok của xAI từng dính bê bối phát ngôn phân biệt chủng tộc và bài Do Thái. Vụ việc này làm dấy lên lo ngại về mức độ kiểm soát nội dung và khả năng lặp lại sự cố khi công nghệ được ứng dụng vào lĩnh vực nhạy cảm như quân sự và chính phủ.
Ngoài ra, nhiều chuyên gia cảnh báo việc phụ thuộc sâu vào các nền tảng AI thương mại tiềm ẩn nguy cơ về chủ quyền công nghệ và xung đột lợi ích. Dữ liệu nhạy cảm quốc gia có thể gặp rủi ro nếu hệ thống AI vận hành thiếu minh bạch hoặc bị tác động bởi các yếu tố thương mại.
Tuy nhiên, thương vụ với xAI cũng phản ánh xu hướng mới của giới công nghệ Silicon Valley. Nếu trước đây, việc hợp tác với quân đội từng bị xem là “taboo”, thì nay các công ty như Meta, Amazon, Palantir cũng đang tích cực ký hợp đồng quốc phòng. Chính phủ Mỹ đã chính thức thay đổi chiến lược, xem AI và hệ thống tự động hóa là trụ cột trong chiến lược quốc phòng, với ngân sách đầu tư lên đến hàng tỷ USD trong những năm tới.
Tóm lại: Bất chấp các tranh cãi liên quan đến Grok, việc xAI nhận được hợp đồng trị giá gần 200 triệu USD từ Bộ Quốc phòng Mỹ cho thấy tầm quan trọng chiến lược của AI trong lĩnh vực quốc phòng. Hợp đồng không chỉ giúc xAI gia nhập hàng ngũ những công ty AI lớn, mà còn đặt ra nhiều thách thức liên quan đến đạo đức AI, bảo mật dữ liệu và vai trò của khu vực tư nhân trong việc xây dựng năng lực quốc phòng quốc gia.
