Các bài kiểm tra hiệu năng gần đây đã chỉ ra rằng dù SteamOS có thể vận hành game Windows ấn tượng trên các thiết bị cầm tay, nhưng câu chuyện trên máy tính để bàn lại hoàn toàn khác. Các thử nghiệm mới nhất mô phỏng phần cứng của Steam Machine và máy tính chơi game phổ thông cho thấy những bước tiến lớn của Linux vẫn chủ yếu nằm ở hệ thống đồ họa tích hợp. Trong khi đó, trên các cỗ máy sử dụng card đồ họa rời, lợi thế vẫn nghiêng về phía Windows, đặt ra nhiều thách thức cho tham vọng mở rộng hệ sinh thái của Valve.
Hiệu năng thực tế của SteamOS trên phần cứng máy tính mạnh mẽ
Các kết quả đo điểm chuẩn gần đây từ trang tin công nghệ uy tín Ars Technica đã chỉ ra một xu hướng đáng chú ý: lợi thế về hiệu năng của SteamOS so với Windows 11 phần lớn sẽ “bốc hơi”, và đôi khi thậm chí còn bị đảo ngược khi chạy trên các thiết bị sử dụng card đồ họa rời. Hơn nữa, bản phân phối Linux và lớp tương thích của Valve dường như đang làm trầm trọng thêm các vấn đề về hiệu suất trên những mẫu card đồ họa (GPU) chỉ có dung lượng bộ nhớ video (VRAM) khiêm tốn là 8GB.
Khi các dòng máy tính chơi game cầm tay (handheld gaming PC) ngày càng trở nên phổ biến, các thử nghiệm trước đây đã liên tục chứng minh rằng việc cài đặt SteamOS hoặc một biến thể Linux tương tự, chẳng hạn như Bazzite, thường mang lại hiệu suất tốt hơn. Điều này đã được chứng minh là đúng ngay cả trên thiết bị Asus ROG Ally, bất chấp những nỗ lực của Microsoft trong việc tinh giản và tối ưu hóa hệ điều hành Windows cho thiết bị cụ thể đó.
Tuy nhiên, câu chuyện trên máy tính để bàn lại khác. Để có cái nhìn cận cảnh và khách quan hơn, Ars Technica đã tiến hành đo điểm chuẩn nhiều tựa game trên một loạt các mẫu card đồ họa rời Radeon dành cho máy tính để bàn. Đơn vị này đã xây dựng một hệ thống thử nghiệm có cấu hình tương tự như chiếc máy tính mini Steam Machine sắp ra mắt của Valve. Hệ thống này bao gồm bộ vi xử lý trung tâm (CPU) AMD Ryzen 7 7700X, bo mạch chủ Asrock B650 Pro RS và bộ nhớ RAM DDR5-6000 dung lượng 32GB. Cần lưu ý rằng mức dung lượng RAM 16GB dự kiến của Steam Machine có lẽ đã là quá đủ cho tất cả các tựa game được đưa vào thử nghiệm lần này.
Kết quả chi tiết từ các tựa game bom tấn và vấn đề VRAM
Mặc dù hiệu suất có sự khác biệt giữa các trò chơi, nhưng một số xu hướng rõ ràng đã bắt đầu lộ diện. Hai hệ điều hành Windows và SteamOS về cơ bản là hòa nhau trong các tựa game đình đám như Cyberpunk 2077, Returnal và Assassin’s Creed Valhalla. Đây thực sự là một màn trình diễn ấn tượng đối với SteamOS, xét đến việc hệ điều hành này phải gánh thêm chi phí tài nguyên cho lớp phiên dịch mã lệnh để chạy game Windows.
Tuy nhiên, bức tranh so sánh trở nên u ám hơn khi tính năng dò tia (ray tracing) được kích hoạt. Windows vượt lên dẫn trước trong tựa game Cyberpunk với thiết lập Ray Tracing Ultra. Trong khi đó, SteamOS vẫn bắt kịp nhịp độ trong game Returnal ở mức thiết lập Epic Ray Tracing – ngoại trừ trường hợp chạy trên card Radeon RX 7600 phiên bản 8GB. Việc bật tính năng dò tia trên cả hai tựa game này đều chạm đến giới hạn bộ nhớ VRAM khá hạn hẹp của GPU nói trên, khiến tốc độ khung hình bị sụt giảm nghiêm trọng.
Tựa game đua xe Forza Horizon 5 lại cho thấy một mô hình độc đáo khác. Trên các hệ thống sử dụng đồ họa tích hợp như Radeon 780M và Ryzen AI Max 8060S, SteamOS ngang ngửa với Windows. Thế nhưng, Windows lại vượt lên dẫn trước một cách đáng kể trên tất cả các mẫu card đồ họa rời. Dẫu vậy, thiết lập đồ họa Extreme Ray Tracing của trò chơi vẫn có thể chơi được trên card RX 7600 khi chạy SteamOS.
Borderlands 3 là tựa game thân thiện với Windows nhất một cách nhất quán, ngay cả khi chạy trên đồ họa tích hợp 780M và 8060S. Đây cũng là một trong số ít các trò chơi ưu ái hệ điều hành của Microsoft hơn trên các thiết bị cầm tay trong các bài kiểm tra trước đó.
Tương lai của Steam Machine và tham vọng lớn của Valve
Nhìn chung, các kết quả này dấy lên những lo ngại nhất định, đặc biệt là khi mẫu GPU rời tùy chỉnh của Steam Machine có thông số rất giống với RX 7600 và cũng chỉ bao gồm 8GB bộ nhớ VRAM chuẩn GDDR6. Valve hoàn toàn nhận thức được vấn đề này và đang tích cực làm việc để đưa ra các cải tiến.
Cần phải nói thêm rằng, thử nghiệm của Ars Technica đã sử dụng bản dựng (image) mới nhất của SteamOS, vốn hiện tại đang được tối ưu hóa chủ yếu xoay quanh thiết bị cầm tay Steam Deck. Nhiều khả năng Valve sẽ phát hành các bản cập nhật trình điều khiển (driver) mới trước khi chính thức tung ra Steam Machine vào đầu năm sau để khắc phục tình trạng này.
Những điểm chuẩn hiệu năng này cũng phần nào giúp giải thích lý do tại sao bản phân phối Linux của Valve vẫn chưa được phát hành rộng rãi cho công chúng cài đặt trên mọi máy tính. Một bản phát hành chính thức dành cho cả thiết bị cầm tay và máy tính để bàn đã nằm trong kế hoạch, nhưng có lẽ nó sẽ cần thêm nhiều thử nghiệm nội bộ và các bước tối ưu hóa kỹ lưỡng hơn nữa trước khi sẵn sàng để mọi người cùng trải nghiệm một cách trọn vẹn nhất. Mặc dù vậy, những kết quả này vẫn vẽ nên một bức tranh ngày càng đáng khích lệ cho việc chơi game trên Linux nói chung và cho những tham vọng to lớn của Valve trong lĩnh vực đầy thách thức này.
